Duygusal dayanıklık ve direnç sıkıntı, travma, trajedi, tehdide muhattap olma, ailesel sorunlar, veya saÄŸlık sorunları gibi önemli stres kaynakları karşısında iyi uyum saÄŸlama süreci olarak tanımlanabilir. Duygusal dayanıklık, bu zor deneyimlere karşı direnç geliÅŸtirebilmeyi içerdiÄŸi kadar, derin bir kiÅŸisel geliÅŸimi de içerebilir.
Bu olumsuz olaylar acı verici ve zor olsa da hayatınızın sonucunu belirlemesine gerek yoktur. Hayatınızın kontrol edebileceÄŸiniz, deÄŸiÅŸtirebileceÄŸiniz ve birlikte büyüyebileceÄŸiniz birçok yönü vardır. Duygusal dayanıklılığın rolü budur. Daha dirençli olmak, yalnızca zor koÅŸullardan geçmenize yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda yol boyunca büyümeniz ve hatta hayatınızı iyi yönde geliÅŸtirmeniz ve iyiye kanalize etmeniz için size güç verir.
Duygusal Dayanıklılık Ne Değildir?
Dirençli olmak, kiÅŸinin zorluk veya sıkıntı yaÅŸamayacağı anlamına gelmez. YaÅŸamlarında büyük sıkıntı veya travma yaÅŸayan insanlar genellikle duygusal acı ve stres yaÅŸarlar. Aslında, dirençliliÄŸe giden yol muhtemelen büyük bir duygusal sıkıntı içerecektir.
SIRADAN
MUCÄ°ZE
Bazı faktörler bazı bireyleri diÄŸerlerinden daha dirençli hale getiriyor olsa bile, dayanıklılık sadece bazı insanların sahip olduÄŸu bir kiÅŸilik özelliÄŸi deÄŸildir. Aksine, dayanıklılık, herkesin öÄŸrenebileceÄŸi ve geliÅŸtirebileceÄŸi davranışları, düÅŸünceleri ve eylemleri içerir. AraÅŸtırmaların dayanıklılığın olaÄŸanüstü deÄŸil sıradan olduÄŸunu göstermesinin nedenlerinden birisi de dayanıklılığın öÄŸrenilebilir olmasıdır.
Yoksulluk, felaket veya travma yaÅŸamış çocuklar arasında çeÅŸitlilik gösteren iyi geliÅŸmelerin gözlemlendiÄŸi birçok araÅŸtırma sonucu vardır.
Bu araÅŸtırmalar sonucunda duygusal dayanıklılıkla iliÅŸkili ortak bir faktör listesi belirlenmiÅŸtir. Bu liste bireyde, iliÅŸkilerde ve kültürlerde veya topluluklarda yaygın olarak gözlemlenen teÅŸvik edici veya koruyucu faktörleri içerir. Dayanıklılık faktörlerinin bu saÄŸlam 'kısa listesi', insan adaptasyonunu ve dayanıklılığını hesaba katan süreçler için çok önemli ipuçları saÄŸlar. Bazı faktörler aile ve yakın iliÅŸkiler, bazıları çocuk ve toplum ve kültürel düzey ile ilgilidir. Bu liste kiÅŸinin travma sonrası hayata tutunma becerisini kazanmasında etkili olan genel kaideleri ele alır.
1.
Ebeveyn veya bakıcıyla kurulan pozitif aile bağları (aile bağları)
2.
DiÄŸer besleyici ve yetkin yetiÅŸkinlerle olumlu iliÅŸkiler (sosyal baÄŸlar)
3.
Entelektüel beceriler (iyi çalışır durumda olan bir insan beyninin entegre biliÅŸsel sistemleri)
4.
Öz denetim becerileri (bireyin beyninin özdenetim ile ilgili yürütme iÅŸlevleri)
5.
Hayatta inanç, umut ve anlam duygusu (bireyin inandığı deÄŸerler)
6.
Olumlu öz algılar; öz yeterlik (içsel motivasyon)
7.
Destekleyici ve toplum yanlısı olan arkadaÅŸlar (güçlü arkadaÅŸ baÄŸları)
8.
Etkili okullar ve diÄŸer toplum yanlısı kurumlar (sosyo-kültürel sistemler)
9.
Aileler ve çocuklar için olumlu hizmetler ve destekler sunan bir toplum
10.
Olumlu standartlar, ritüeller, iliÅŸkiler ve destekler saÄŸlayan kültürel faaliyetler
DUYGUSAL DAYANIKLILIÄžI GELÄ°ÅžTÄ°RMEK
HERKES Ä°ÇÄ°N MÜMKÜN
Elbette, böyle bir listede bulunmayan birçok ayrıntı ve nüans da duygusal dayanıklılığın geliÅŸmesinde etkili olabilir. Bu faktörler farklı yaÅŸta, farklı durumda ve farklı iÅŸlev alanlarındaki çocukların yaÅŸamlarında çeÅŸitli etkiler gösterebilir. ÖrneÄŸin aynı faktör, farklı yaÅŸlardaki ve yeterlilikteki çocuklarda farklı ÅŸekillerde iÅŸe yarayabilir. Toplumun bir parçası olan arkadaÅŸlarla kurulan iyi iliÅŸkilerin, okul öncesi çocuklara kıyasla gençler için daha önemli olduÄŸu açıktır.
Bir kas inÅŸa etmek gibi, duygusal dayanıklılığı artırmak da zaman ve azimli bir niyet gerektirir. Bu durumda çocuÄŸun duygusal dayanıklılığını arttırmaya niyet eden ebeveyn azimli bir ÅŸekilde gayret göstererek niyetine sadık kalması, ve bu dayanıklılığın temin edilmesi için her çocuÄŸa göre farklı uzunluklarda bir süreç içerisine girildiÄŸinin bilincinde olması gerekir.
Dört temel bileÅŸene
-
(ilişki bağları,
-
sağlık,
-
saÄŸlıklı düÅŸünme
-
ve anlam)
odaklanmak, bireyde zor ve travmatik deneyimlere karşı dayanma ve zorluklardan bir ÅŸeyler öÄŸrenme gücü saÄŸlayabilir.
Bağınızı Güçlendirin, SaÄŸlıklı Bir Çevre OluÅŸturun
ÇocuÄŸunuzla iliÅŸkinize öncelik verin. Çocukla empatik ve anlayışlı bir ÅŸekilde baÄŸlantı kurmak ona zorlukların ortasında yalnız olmadığını hissettirir. Onun duygularını anlayan, dayanıklılık becerisini destekleyen güvenilir ve ÅŸefkatli bir ebeveyn olmaya odaklanın. ÇocuÄŸunuzun çevresinde bulunan yetiÅŸkinlerin sizinle benzer hassasiyetleri taşımasına özen gösterin.
Grup Falliyetlerine Katılın
Birebir iliÅŸkilerin yanı sıra, bazı çocuklarda sivil gruplara, inanç temelli topluluklara veya diÄŸer yerel organizasyonlara katılarak aktif olmak sosyal destek saÄŸlar ve bu durum çocuÄŸun umudunu geri kazanmasına yardımcı olabilir.
Sağlıklı Yaşama Teşvik Edin
ÇocuÄŸunuzun fiziksel geliÅŸimine dikkat edin. KiÅŸisel bakım popüler bir moda sözcük olabilir, ancak aynı zamanda zihinsel saÄŸlık ve dayanıklılık oluÅŸturmak için meÅŸru bir uygulamadır. Bunun nedeni stresin duygusal olduÄŸu kadar fiziksel olmasıdır. DoÄŸru beslenme, bol uyku, hidrasyon ve düzenli egzersiz gibi olumlu yaÅŸam tarzı faktörlerini teÅŸvik etmek, vücudu strese uyum saÄŸlamak ve anksiyete veya depresyon gibi duyguların olumsuz sonuçlarını azaltmak için güçlendirebilir.
Farkındalık Uygulayın
Åžükür günlüÄŸü tutma, dua etme, ibadet etme gibi diÄŸer manevi uygulamalar da insanların ve çocukların umutlarını geri kazanmalarına ve direnç gerektiren durumlarla baÅŸa çıkmalarına yardımcı olabilir. Günlük tutuklarında veya dua ettiklerinde, yaÅŸamın olumlu yönleri üzerine kafa yormalarına ve kiÅŸisel deneyimleri sonucunda minnettar oldukları ÅŸeyleri ifade etmelerine teÅŸvik edin.
Amaç Bulun
BaÅŸkalarına yardım etmek çocukta yeterlilik duygusunu güçlendirir. Ä°ster yerel bir kurumda gönüllü olmak olsun, ister bir ihtiyaç anında bir arkadaşına destek olmak olsun çocuk yaptığı yardımla bir amaç duygusu kazanabilir, öz-deÄŸerini geliÅŸtirebilir, diÄŸer insanlarla baÄŸlantı kurabilir ve baÅŸkalarına somut bir ÅŸekilde yardım edebilir; bunların tümü ona güç ve dayanıklılık kazandırır.
Proaktif Olmaya TeÅŸvik Edin
Zor zamanlarda duyguları fark etmek ve kabul etmek faydalıdır, ancak çocuÄŸunuzun "Hayatımdaki bu sorunla ilgili ne yapabilirim?" sorusunu sorarak kendini keÅŸfetmesine yardımcı olmak da önemlidir. Sorunların üstesinden gelinemeyecek kadar büyük görünüyorsa, onları yönetilebilir parçalara ayırmasını tavsiye edebilirsiniz.
Ä°nisiyatif almak, hayatının stresli dönemlerinde bile motivasyon ve amaç aşılayarak, acı dolu zamanlarda çocuÄŸun tekrar ayaÄŸa kalkma olasılığını artıracaktır.